Su sayacı ve debimetre terimlerinin birbirinin yerine kullanılması ve bu terimlerin aynı oldukları yanılgısı oldukça yaygındır. Tüm su sayaçları debimetre olsa da, tüm debimetreler su sayacı değildir. Hızlıca ilk farkı belirtmek gerekirse; su sayacı, sayaçtan geçen su hacmini ölçerken, debimetre, suyun hızını ölçer.
Diğer önemli fark, su sayaçlarının yalnızca su için kullanılmasıdır; debimetreler ise birçok endüstriyel uygulamada yağ, süt, bal gibi sıvıları ölçmek için de kullanılır. Sıvılara ek olarak, gazları ölçmek için kullanılan tipleri de vardır.
Su Sayacı ve Debimetre Türleri
Üç farklı tip su sayacı ve debimetre bulunmaktadır:
- Mekanik– Hareketli parçalar, genellikle bir piston veya pervane kullanarak su akışını ölçer.
- Elektromanyetik – Bu tipin hareketli parçası yoktur ve akış hızını veya su hacmini ölçmek için elektromanyetik dalgalar kullanır.
- Ultrasonik – Ultrasonik ölçüm cihazları sudan geçen ultrasonik ses dalgalarını ölçer. İki tür ultrasonik sayaç vardır:
- Geçiş süresini ölçen sayaçlar, sesin su akışına karşı hareket ederken daha yavaş ve akış yönünde giderken daha hızlı hareket etmesi esasına dayanmaktadır. Boru benzeri haznenin her iki yanında, sayacın su akış hızını ve hacmini doğru bir şekilde ölçmesini sağlayan iki transdüser bulunur.
- Doppler sayaçlar, hareket eden bir nesneden geri dönen seslerin frekansını ölçer. Bir su sayacından geçen suyun hacmini veya bir debimetreden geçen suyun hızını ölçmek için kullanıldığında, aslında sudaki kabarcıklardan veya kirlerden sıçrayan sesi ölçer. Kirlilik yoksa, sayaç doğru bir ölçüm veremez.
Su Sayacı ve Debimetreler Nasıl Çalışır?
Mekanik, elektromanyetik ve ultrasonik su sayacı ve debimetrelerin birçok farklı alt sınıfı olsa da, hepsi dört temel bileşeni içerir:
- Su akışını algılayan bir sensör
- Akış sinyalini dönüştüren ve ileten bir transdüser
- Sensörden geçen su hacmini izleyen bir sayaç. Sayaç, hacim ve/veya akış hızını belirlemek için sayaç aracılığıyla gönderilen palsleri sayar.
- Sayaç okumasını gösteren bir gösterge [1]
Su Sayaçları ve Debimetreler Arasındaki Birkaç Farklılık Daha
- Su sayacı neredeyse yalnızca faturalama amacıyla kullanılır. AMR/AMI teknolojisini kullanan su sayaçları, manuel olarak okunan sayaçlara göre zamandan ve maliyetten tasarruf ederken idareye ve abonelere doğru, çevrimiçi, gerçek zamanlı veriler sağlar.
- Daha geniş izleme çözümleri için debimetre kullanılır. Örneğin, gaz bazlı uygulamalarda, her ikisi de ölümcül sonuçlar doğurabilecek sızıntıları ve tıkanıklıkları tespit etmek için sürekli olarak gaz akışını ölçen bir debimetre gereklidir.
- Su sayaçları her zaman iki doğrulukla ölçülür: Yüksek aralık ve düşük aralık ölçümü. İki ölçüm arasındaki ortalama, doğru okumayı belirler.
- Bir debimetrenin doğruluğu, doğrusallığa, yani sayacın tasarlanmış sınırları içinde kalma yeteneğine ve tekrarlanabilirliğe, yani ölçümler aynı koşullar altında gerçekleştirildiğinde tutarlı olarak aynı sonuçları sunmasına bağlıdır. Yukarıda belirtilen yüksek ve düşük aralık ölçümlerini kullanan su sayaçlarında, tekrarlanabilirlik ve doğrusallık önemli değildir. [2]
Sonsöz
Hem debimetre hem de su sayaçları tasarım ve görünüm olarak benzer olsa da aralarında ayrım yapmanın kolay yolları vardır. Öncelikle su faturası ile ilgili bir cihazdan bahsediliyorsa, bu bir su sayacıdır; sudan başka bir akışkanın ölçümü söz konusu ise, o zaman kesinlikle bir debimetredir. İkincisi, eğer bir miktar su ölçülüyorsa, bir su sayacına ihtiyaç vardır. Suyun hareket ettiği hızı ölçmek için bir debimetreye ihtiyaç vardır.
Referanslar
[1] Dr. M Dhinadhayalan, Water Meters, Instrumentation and SCADA, Haziran 2020
[2] Flowmeters, Liquid Flow Meter Performance Specification Glossary, 2020