Su sayacý ve debimetre terimlerinin birbirinin yerine kullanýlmasý ve bu terimlerin ayný olduklarý yanýlgýsý oldukça yaygýndýr.
Tüm su sayaçlarý debimetre olsa da, tüm debimetreler su sayacý deðildir. Hýzlýca ilk farký belirtmek gerekirse; su sayacý, sayaçtan geçen su hacmini ölçerken, debimetre, suyun hýzýný ölçer.
Diðer önemli fark, su sayaçlarýnýn yalnýzca su için kullanýlmasýdýr; debimetreler ise birçok endüstriyel uygulamada yað, süt, bal gibi sývýlarý ölçmek için de kullanýlýr. Sývýlara ek olarak, gazlarý ölçmek için kullanýlan tipleri de vardýr.
Su Sayacý ve Debimetre Türleri
Üç farklý tip su sayacý ve debimetre bulunmaktadýr:
- Mekanik– Hareketli parçalar, genellikle bir piston veya pervane kullanarak su akýþýný ölçer.
- Elektromanyetik – Bu tipin hareketli parçasý yoktur ve akýþ hýzýný veya su hacmini ölçmek için elektromanyetik dalgalar kullanýr.
- Ultrasonik – Ultrasonik ölçüm cihazlarý sudan geçen ultrasonik ses dalgalarýný ölçer. Ýki tür ultrasonik sayaç vardýr:
- Geçiþ süresini ölçen sayaçlar, sesin su akýþýna karþý hareket ederken daha yavaþ ve akýþ yönünde giderken daha hýzlý hareket etmesi esasýna dayanmaktadýr. Boru benzeri haznenin her iki yanýnda, sayacýn su akýþ hýzýný ve hacmini doðru bir þekilde ölçmesini saðlayan iki transdüser bulunur.
- Doppler sayaçlar, hareket eden bir nesneden geri dönen seslerin frekansýný ölçer. Bir su sayacýndan geçen suyun hacmini veya bir debimetreden geçen suyun hýzýný ölçmek için kullanýldýðýnda, aslýnda sudaki kabarcýklardan veya kirlerden sýçrayan sesi ölçer. Kirlilik yoksa, sayaç doðru bir ölçüm veremez.
Su Sayacý ve Debimetreler Nasýl Çalýþýr?
Mekanik, elektromanyetik ve ultrasonik su sayacý ve debimetrelerin birçok farklý alt sýnýfý olsa da, hepsi dört temel bileþeni içerir:
- Su akýþýný algýlayan bir sensör
- Akýþ sinyalini dönüþtüren ve ileten bir transdüser
- Sensörden geçen su hacmini izleyen bir sayaç. Sayaç, hacim ve/veya akýþ hýzýný belirlemek için sayaç aracýlýðýyla gönderilen palsleri sayar.
- Sayaç okumasýný gösteren bir gösterge [1]
Su Sayaçlarý ve Debimetreler Arasýndaki Birkaç Farklýlýk Daha
- Su sayacý neredeyse yalnýzca faturalama amacýyla kullanýlýr. AMR/AMI teknolojisini kullanan su sayaçlarý, manuel olarak okunan sayaçlara göre zamandan ve maliyetten tasarruf ederken idareye ve abonelere doðru, çevrimiçi, gerçek zamanlý veriler saðlar.
- Daha geniþ izleme çözümleri için debimetre kullanýlýr. Örneðin, gaz bazlý uygulamalarda, her ikisi de ölümcül sonuçlar doðurabilecek sýzýntýlarý ve týkanýklýklarý tespit etmek için sürekli olarak gaz akýþýný ölçen bir debimetre gereklidir.
- Su sayaçlarý her zaman iki doðrulukla ölçülür: Yüksek aralýk ve düþük aralýk ölçümü. Ýki ölçüm arasýndaki ortalama, doðru okumayý belirler.
- Bir debimetrenin doðruluðu, doðrusallýða, yani sayacýn tasarlanmýþ sýnýrlarý içinde kalma yeteneðine ve tekrarlanabilirliðe, yani ölçümler ayný koþullar altýnda gerçekleþtirildiðinde tutarlý olarak ayný sonuçlarý sunmasýna baðlýdýr. Yukarýda belirtilen yüksek ve düþük aralýk ölçümlerini kullanan su sayaçlarýnda, tekrarlanabilirlik ve doðrusallýk önemli deðildir. [2]
Sonsöz
Hem debimetre hem de su sayaçlarý tasarým ve görünüm olarak benzer olsa da aralarýnda ayrým yapmanýn kolay yollarý vardýr. Öncelikle su faturasý ile ilgili bir cihazdan bahsediliyorsa, bu bir su sayacýdýr; sudan baþka bir akýþkanýn ölçümü söz konusu ise, o zaman kesinlikle bir debimetredir. Ýkincisi, eðer bir miktar su ölçülüyorsa, bir su sayacýna ihtiyaç vardýr. Suyun hareket ettiði hýzý ölçmek için bir debimetreye ihtiyaç vardýr.
Referanslar
[1] Dr. M Dhinadhayalan,
Water Meters, Instrumentation and SCADA, Haziran 2020
[2] Flowmeters,
Liquid Flow Meter Performance Specification Glossary, 2020
